Nuôi Dạy Con Theo Phương Pháp Montessori Có Gì Đặc Biệt?

Phương pháp Montessori là gì? 

Chắc hẳn nhiều bậc cha mẹ đã từng nghe nói đến nhưng chưa hiểu rõ phương pháp giáo dục sớm montessori là gì và áp dụng như thế nào hiệu quả? Về cơ bản đây là phương pháp giáo dục dựa trên sự tôn trọng những đặc tính riêng biệt, giúp thúc đẩy tiềm năng của trẻ thông qua việc tạo ra một môi trường học tập thân thiện với những giáo cụ riêng biệt. Phương pháp này lấy trẻ em là trung tâm của việc học, trẻ được phát triển tùy theo khả năng của mình, giáo viên và cha mẹ chỉ là người định hướng. 

Nguồn gốc của phương pháp nuôi dạy con Montessori

Phương pháp Montessori được sáng lập bởi bác sĩ và nhà giáo dục người Ý Maria Montessori (1870 – 1952) bao gồm các lĩnh vực: Thực hành cuộc sống, giác quan, ngôn ngữ, toán học, văn hóa và dựa trên hoạt động tự định hướng, học thông qua hoạt động thực tế và các trò chơi. Trẻ được tự do khám phá thế giới xung quanh theo cách mà mình muốn, từ đó dần hình thành tư duy logic và sự sáng tạo.

Ưu điểm của phương pháp nuôi dạy con Montessori

Montessori chủ yếu áp dụng cho trẻ giai đoạn từ 0 đến 6 tuổi - Thời kỳ trẻ có khả năng tiếp thu, học hỏi và phát triển mạnh mẽ nhất. So với các cách giáo dục truyền thống, Montessori có nhiều ưu điểm vượt trội. Cụ thể:

Giúp trẻ phát triển theo từng giai đoạn

Phương pháp montessori có sự phân hóa theo các giai đoạn để phù hợp với từng độ tuổi khác nhau. Ví dụ với trẻ 3 tuổi sẽ tập trung phát triển ngôn ngữ và nhận thức, 4 tuổi làm quen với các hoạt động cũng như kỹ năng vận động thường ngày, 5 tuổi cho trẻ trải nghiệm các hoạt động du lịch và dã ngoại. 

Chính nhờ sự phân hóa này mà Montessori phù hợp với nhiều độ tuổi khác nhau, đặc biệt là trẻ từ 0 - 6 tuổi. Cha mẹ nếu muốn giáo dục sớm cho con thì có thể áp dụng các nguyên tắc phù hợp của phương pháp montessori cho trẻ 0 - 6 tuổi.

Montessori phù hợp với nhiều độ tuổi khác nhau

Tập trung vào sự phát triển tự nhiên của trẻ

Dựa trên nguyên tắc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, phương pháp montessori hướng ba mẹ tập trung vào tìm hiểu và nắm bắt nhu cầu cũng như khả năng của con để có cách dạy phù hợp, nuôi dưỡng những thói quen tốt cho con từ khi còn nhỏ.  

Trẻ được khuyến khích chơi đùa, hợp tác

Trong phương pháp giáo dục này, các hoạt động của trẻ sẽ không phụ thuộc quá nhiều vào ba mẹ (ba mẹ chỉ là người đồng hành, quan sát, hướng dẫn và hỗ trợ trẻ khi cần thiết). Trẻ có thể thoải mái học tập, vui chơi và tự quyết định trình tự của các hoạt động theo gợi ý của ba mẹ.

Trẻ được khuyến khích tham gia các trò chơi

Rèn tính kỷ luật và tự giác cho trẻ

Sự tự giác và tính kỷ luật được cho là 2 yếu tố quan trọng nhất trong phương pháp nuôi con Montessori. Theo đó các con sẽ được rèn luyện tính tự giác bé có thể thoải mái thực hiện việc mình thích, thoải mái chọn thời gian tham gia theo kế hoạch trên cơ sở được sự hướng dẫn của thầy cô. Nhờ thế trẻ được rèn luyện tính kỷ luật, sự tự giác và dần hình thành khả năng quản lý thời gian.

Rèn thói quen ngăn nắp, gọn gàng cho trẻ

Một trong những ưu điểm vượt trội không thể không nhắc đến của phương pháp montessori là giúp trẻ rèn thói quen gọn gàng, ngăn nắp. Để rèn thói quen này, sau khi lấy giáo cụ cho con học tập và vui chơi, ba mẹ hướng dẫn trẻ xếp các giáo cụ về đúng vị trí ban đầu.

Trẻ có cơ hội trải nghiệm môi trường xung quanh

Phương pháp giáo dục montessori còn giúp trẻ có cơ hội trải nghiệm môi trường xung quanh. Khi trẻ gặp khó khăn hay vướng mắc gì cần giải quyết, ba mẹ sẽ hỗ trợ giải quyết chứ không can thiệp vào quyết định cũng như hành động của trẻ. Nhờ vậy trẻ mới có cơ hội được học tập và trải nghiệm thế giới xung quanh theo cách mà mình muốn.

Trẻ được khám phá và trải nghiệm nhiều hơn

Cảm hứng sáng tạo của trẻ được khơi gợi và phát huy tối đa

Phương pháp giáo dục sớm montessori lấy con làm trung tâm, trẻ được tự do khám phá thế giới, kích thích phát triển tư duy sáng tạo của não bộ. Không chỉ vậy, việc tiếp xúc với môi trường và các nền văn hóa khác nhau còn giúp trẻ mở rộng tư duy về thế giới và có nhiều hướng suy nghĩ giải quyết vấn đề.        

9 nguyên tắc quan trọng của phương pháp Montessori 

Nuôi dạy con theo phương pháp montessori đã và đang được áp dụng ở nhiều trường học, trung tâm giáo dục trẻ em… Rất nhiều bà mẹ cũng lựa chọn phương pháp này để rèn con ngay từ khi còn nhỏ. Tuy nhiên, để có hiệu quả tốt nhất, mẹ cần ghi nhớ và tuân thủ 9 nguyên tắc của phương pháp Montessori dưới đây:     

• Dạy trẻ tính tự lập: Đây là nền tảng khởi đầu vững chắc để xây dựng tương lai sau này. Vì vậy cha mẹ cũng như thầy cô hãy trao cho trẻ cơ hội tự làm việc mình thích và có thể làm bởi chỉ khi đó trẻ mới có thể tự trải nghiệm, tự khám phá, từ đó ghi nhớ lâu hơn.

• Tôn trọng: Dù còn nhỏ nhưng trẻ cũng cần được tôn trọng mọi lúc mọi nơi. Ba mẹ hãy kiên nhẫn để thấu hiểu những việc làm cũng như mong muốn của con. Trên cơ sở tôn trọng con, cha mẹ hãy dạy trẻ tôn trọng và lịch sự với những người xung quanh, giúp trẻ hình thành kỹ năng ứng xử và giao tiếp chuẩn mực trong suốt những năm tháng đầu đời.

• Tự do lựa chọn: Nguyên tắc này sẽ giúp trẻ thấy mình được tôn trọng, được tạo cơ hội để phát triển. Theo đó, khi dạy con theo phương pháp montessori tại nhà, cha mẹ hãy để con được tự do lựa chọn và làm những điều mình muốn nhưng cần giám sát và có sự định hướng khi thấy không phù hợp.   

• Tự do di chuyển: Trẻ con thường rất hiếu động và luôn chân, luôn tay chạy nhảy và nghịch ngợm. Đó cũng là một cách để con khám phá thế giới thông qua các giác quan. Ba mẹ nên tạo cho con không gian rộng lớn, loại bỏ các vật dụng gây nguy hiểm để con được thỏa sức khám phá thế giới thông qua toàn bộ các giác quan. 

• Giao tiếp: Để trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp và vốn từ, cha mẹ nên thường xuyên nói với trẻ về những sự vật, sự việc đang diễn ra xung quanh. Tuy nhiên cần nói với trẻ bằng giọng nói rõ ràng, dễ hiểu. Bên cạnh đó cũng cần dạy cho trẻ học cách lắng nghe, không chen ngang hay cắt lời người khác khi đang nói chuyện.

• Hãy làm điều tốt nhất cho con nếu bạn thấy đó là đúng: Đừng vì lời nhận xét từ những người xung quanh hay áp lực dư luận mà áp đặt những điều tiêu cực vào phương pháp dạy con mà bạn đang theo đuổi. 

• Chọn những đồ chơi, vật liệu có nguồn gốc thiên nhiên: Với phương pháp montessori trong giáo dục mầm non, không cần những đồ chơi đắt tiền vẫn có thể tạo sự hứng thú cho trẻ. Ba mẹ có thể mua các giáo cụ có sẵn hoặc tự tay làm đồ chơi cho con từ những vật liệu có sẵn trong nhà (các thanh vòng, hộp bìa cứng...).

• Kiên nhẫn với con: Kiên nhẫn với con là điều không hề dễ dàng, nhất là những lúc cha mẹ đang bận việc hay khó chịu trong người mà trẻ lại quấy khóc, làm hỏng và đổ vỡ vật dụng gì đó. Trong cơn nóng giận nhiều cha mẹ không kiềm chế được đã la mắng, đánh đập trẻ. Tuy nhiên việc làm này sẽ khiến trẻ bị tổn thương mà cha mẹ cần tránh. Hãy bình tĩnh, lắng nghe những chia sẻ, cảm xúc của trẻ để tìm ra hướng giải quyết từ đó giúp kết nối sợi dây liên kết giữa cha mẹ và con.

• Yêu thương và hỗ trợ con: Muốn nuôi dạy con theo phương pháp montessori cha mẹ nhất định phải tôn trọng nguyên tắc này. Bất cứ mối quan hệ nào cũng cần được vun đắp bằng tình yêu thương và con của bạn cũng vậy. Tình yêu của cha mẹ chính là sức mạnh giúp con có tâm lý thoải mái, suy nghĩ tích cực, hành động đúng đắn và sống hạnh phúc.

Ba mẹ nên kiên nhẫn và tôn trọng những điều mà con muốn

Cách nuôi dạy con theo phương pháp Montessori theo độ tuổi 

Dạy con theo phương pháp montessori sẽ được chia theo từng giai đoạn để phù hợp với độ tuổi cũng như giúp trẻ phát triển nhận thức, tư duy não bộ và kỹ năng sống thường ngày. Cụ thể:

Dạy trẻ sơ sinh theo phương pháp Montessori 

Ở giai đoạn này cha mẹ cần tạo môi trường, không gian yên tĩnh với ánh sáng tự nhiên dịu nhẹ để trẻ thích nghi dần. Bên cạnh đó cũng cần rèn cho trẻ thói quen ăn, ngủ đúng giờ giấc theo nề nếp.

Mỗi ngày cha mẹ nên cho con nghe nhạc khoảng 15 đến 20 phút với âm lượng vừa phải để phát triển thính giác. Ngoài ra hãy cho con tiếp xúc với các mùi hương, mùi thức ăn (khi bé bước vào giai đoạn ăn dặm) để dần hình thành phản xạ khứu giác và vị giác.

Trong giai đoạn này, khi chọn đồ chơi cho con, cha mẹ nên chọn loại có hình dáng ngộ nghĩnh, màu sắc nhẹ nhàng và được làm từ các vật liệu tự nhiên. Bên cạnh đó, đồ chơi nên để trong tầm với để trẻ có thể lấy và vui đùa bất cứ lúc nào.

Dạy trẻ 1-2 tuổi theo phương pháp Montessori 

Từ 1 tuổi, trẻ đã dần biết đi và tìm mọi cách để di chuyển, cha mẹ hãy bố trí các vật dụng để trẻ có thể tự leo trèo. Điều này không chỉ giúp trẻ phát triển khả năng vận động mà còn là cách cân bằng hai bán cầu não trái và phải giúp con phát triển toàn diện hơn.

Để trẻ phát huy khả năng sáng tạo ba mẹ hãy để con được trải nghiệm, được khám phá, học hỏi và thỏa mãn sự tò mò, lựa chọn những vật dụng, đồ chơi có nguồn gốc tự nhiên để đảm bảo an toàn. Điều này sẽ giúp ích rất nhiều cho sự phát triển sau này của trẻ.

Bên cạnh đó, cha mẹ hãy thường xuyên trò chuyện, tương tác với con bằng những từ đơn giản, dễ hiểu cùng những hiệu lệnh quen thuộc để con dần hình thành kỹ năng giao tiếp.

Ở giai đoạn này ba mẹ nên thường xuyên trò chuyện và tương tác với con

Dạy trẻ 2-3 tuổi theo phương pháp Montessori 

Từ 2 đến 3 tuổi trẻ đã dần có nhận thức rõ ràng về thế giới quan xung quanh. Lúc này cha mẹ có thể áp dụng phương pháp montessori cho trẻ mầm non để dạy con.  

Đồ chơi cho trẻ trong giai đoạn này nên là những cuốn sách, đồ dùng với hình ảnh bắt mắt, âm thanh sống động cùng các hoạt động đa dạng giúp kích thích trí não vận động. Trong đó các trò chơi liên quan đến phân biệt màu sắc, ghép hình, phân biệt đúng sai... được chú trọng hơn cả.

Ở lứa tuổi này, việc tạo cho trẻ môi trường an toàn, thuận tiện di chuyển là điều cần thiết. Bên cạnh đó cũng cần rèn cho trẻ thói quen gọn gàng, ngăn nắp bằng cách để kèm một chiếc rổ ở nơi vui chơi để con tự cất đồ sau khi chơi. Ngoài ra hãy cho trẻ tự do lựa chọn quần áo, mũ, tất... theo sở thích riêng miễn điều đó không gây lố.

Giai đoạn từ 2 đến 3 tuổi cũng là thời kỳ trẻ phát triển nhanh về trí não và có sự bùng nổ về ngôn ngữ. Chính vì vậy cha mẹ cần tích cực trò chuyện cùng con, cung cấp và trau dồi cho con vốn từ phong phú mọi lúc mọi nơi.

Dạy trẻ 3-6 tuổi theo phương pháp Montessori

Từ 3 đến 6 tuổi trẻ cần được rèn kỹ năng sống thực tế bởi đây là giai đoạn phát triển tư duy sáng tạo, tính độc lập. Bố mẹ có thể trang trí phòng ngủ, góc học tập và khu vực chơi phù hợp với sở thích của con.

Không những thế, ở độ tuổi này trẻ có sự tò mò về mọi thứ vì vậy hãy cố gắng giải đáp mọi câu hỏi của trẻ (nhất là những câu hỏi “vì sao”) để trẻ mở rộng vốn sống. Đây cũng là thời điểm trẻ sắp bước vào tiểu học nên cha mẹ nên cho con chơi các trò chơi liên quan đến con số, bảng chữ cái, các trò vận động tinh, vận động thô (gắp rau củ, đếm, tắm cho búp bê, nhảy lò cò...) để tăng sự khéo léo của bàn tay cũng như vận động của cả cơ thể, giúp trẻ tăng khả năng tập trung và tiếp thu hiệu quả. 

Mục đích của nuôi dạy con theo phương pháp Montessori là tạo ra những đứa trẻ phát triển toàn diện và thực sự hạnh phúc, đề cao tính chủ động, sự sáng tạo và phát triển tự nhiên của trẻ. Ba mẹ có thể tham khảo và điều chỉnh cho phù hợp với con, không nên quá cứng nhắc trong các nguyên tắc khiến con cảm thấy áp lực, gây ra tác dụng ngược với mong muốn ban đầu.