Những Phương Pháp Nuôi Dạy Con Đi Trước Mọi Thời Đại

TOP 15 phương pháp nuôi dạy con thông minh, tự lập từ bé

Cha mẹ nào cũng yêu thương con của mình nhưng không thể theo con cả đời và cũng không bao bọc con mãi được. Chính vì vậy, cha mẹ nên áp dụng các phương pháp nuôi dạy con khoa học ngay từ nhỏ để con lớn lên thông minh, tự lập và không cần dựa dẫm vào bố mẹ. Các phương pháp được chuyên gia giáo dục đánh giá cao gồm có: 

Phương pháp giáo dục Montessori

Montessori hiện là phương pháp giáo dục lấy trẻ em làm trung tâm của mọi hoạt động và thực hiện việc học thông qua các giáo cụ trực quan. Những đứa trẻ được dạy theo phương pháp này sẽ trở nên tự tin, bản lĩnh, ham học hỏi và đặc biệt là có khả năng tự lập cao.

• Ưu điểm: Phương pháp giáo dục, phù hợp với từng độ tuổi khác nhau, trẻ được tự do khám phá thế giới trong khuôn khổ nhất định. Nhờ đó rèn cho trẻ tính tự giác, chủ động trải nghiệm cuộc sống và thỏa sức sáng tạo theo cách riêng của mình.
• Cách thức áp dụng: Dạy trẻ thông qua các giáo cụ trực quan. 
• Độ tuổi phù hợp: Áp dụng cho trẻ từ 0 đến 6 tuổi.

Lấy trẻ làm trung tâm là tiêu chí của phương pháp nuôi dạy con Montessori

Phương pháp giáo dục của Mỹ

Người Mỹ nổi tiếng với việc dạy con theo phương pháp giáo dục sớm dựa trên nguyên tắc rèn tính chủ động và tự lập của trẻ ngay từ khi còn nhỏ. Thay vì bao bọc con, các ông bố bà mẹ Mỹ dạy con phải học cách tự lập từ công việc cá nhân, đến học hành, vui chơi, làm việc nhà, sửa chữa đồ bị hỏng...) và khi con đủ 18 tuổi cha mẹ sẽ không còn trách nhiệm nuôi dạy nữa. 

• Ưu điểm: Góp phần tạo nên những đứa trẻ có “tố chất” đặc biệt, không chỉ thông minh, sáng tạo mà còn luôn tích cực, chủ động trong mọi việc. Bên cạnh đó, năng lực của trẻ được khơi gợi và phát huy một cách tối đa.

• Cách thức áp dụng: Để trẻ tự do phát triển tiềm năng, được trải nghiệm và làm mọi việc trong khả năng của mình.

• Độ tuổi phù hợp: Trẻ từ 2 tuổi.

Phương pháp nuôi dạy con của người Nhật

Yếu tố quan trọng nhất trong phương pháp nuôi dạy con của người Nhật chính là  phẩm chất đạo đức. Ngay từ khi còn nhỏ, những đứa trẻ đã được dạy cách đối nhân xử thế cũng như các chuẩn mực đạo đức, văn hóa để hình thành nhân cách tốt đẹp từ khi còn nhỏ. Tính kỷ luật ở trẻ cũng được rèn luyện từ sớm, cha mẹ sẽ không thỏa hiệp trước những đòi hỏi vô lý của trẻ. 

• Ưu điểm: Chú trọng phát triển tư duy, não bộ của trẻ kết hợp rèn luyện thể chất, tính kỷ luật và các phẩm chất đạo đức cho trẻ ngay từ nhỏ.

• Cách thức áp dụng:  Kết hợp giáo dục trong nhà và dã ngoại ngoài trời.

• Độ tuổi phù hợp: Trẻ mẫu giáo.

Phương pháp nuôi dạy con kiểu Nhật phù hợp với trẻ mẫu giáo

Phương pháp giáo dục Mexico

Trong chương trình giáo dục sớm cho trẻ, người Mexico chú trọng theo hướng cách biệt hóa và tôn trọng sự khác biệt. Họ quan niệm rằng con mình là cá thể riêng biệt, không giống bất cứ ai nên không áp đặt tiêu chuẩn của người khác vào việc nuôi dạy con mình. Họ tôn trọng và chấp nhận sự khác biệt ở con, luôn tìm tòi, học hỏi để tìm ra cách dạy hài hòa, phù hợp nhất.

• Ưu điểm: Tạo điều kiện để trẻ bộc lộ con người thật cũng như khả năng thiên bẩm của mình; chấp nhận sự phản kháng, “ương bướng” của con... giúp tạo nên những đứa trẻ có khả năng thích nghi và sinh tồn cao.

• Cách thức áp dụng: Cha mẹ tạo điều kiện để con tự phát triển, tự bộc lộ mọi khả năng của mình. Khi con ương bướng, nghịch ngợm, chơi những trò chơi mạo hiểm, thay vì la mắng, đánh đập, cha mẹ sẽ ủng hộ, quan sát, hướng dẫn và chỉ ra sai đúng.

• Độ tuổi phù hợp: Trẻ từ 0 đến 6 tuổi.

Nuôi con nhàn tênh với phương pháp Easy

Easy là một trong các phương pháp nuôi dạy con khá nổi tiếng hiện được nhiều cha mẹ áp dụng. Đây là cách nuôi dạy con khoa học, có tính kỷ luật và theo chu kỳ lặp đi lặp lại nhằm luyện thói quen sinh hoạt đều đặn cho con ngay từ khi còn nhỏ. Những em bé được nuôi dạy theo cách thức này sẽ ngoan ngoãn, khỏe mạnh, không mè nheo khi ăn uống, đồng thời các mẹ cũng có nhiều thời gian dành cho bản thân hơn.. 

• Ưu điểm: Giúp con ăn no, ngủ đủ, chơi ngoan theo nề nếp còn mẹ thì có thời gian nghỉ ngơi, thư giãn. Không những thế phương pháp này còn giúp trẻ phát triển não bộ, ngôn ngữ, khả năng vận động ngay từ khi còn nhỏ. 

• Cách thức áp dụng: Tùy theo từng giai đoạn việc thực hiện lịch sinh hoạt sẽ thay đổi theo các chu kỳ Easy 3,4,5. Lịch trình áp dụng cơ bản như sau: Sáng dậy ăn và vận động nhẹ nhàng sau đó ngủ giấc ngủ ngắn rồi ăn trưa, chơi, ăn bữa chiều, vận động nhẹ, ngủ giấc ngủ ngắn, tắm, ăn tối và ngủ đêm (có thể ăn đêm nếu trẻ đói). Càng lớn thời gian ngủ của trẻ sẽ ít đi, chơi (vận động) nhiều hơn, đồng thời trẻ sẽ không ăn đêm và được rèn ngủ xuyên đêm.

• Độ tuổi phù hợp: Trẻ từ 0 đến 6 tuổi.

Nuôi con theo phương pháp Easy, con ngoan, mẹ nhàn

Phương pháp giáo dục đa giác quan

Rất nhiều cha mẹ đã áp dụng phương pháp giáo dục đa giác quan do Giáo sư, Tiến sỹ người Mỹ Robert C.Titzer nghiên cứu và phát triển để giúp con phát triển đồng thời nhiều giác quan, mở rộng tư duy và hình thành kỹ năng xử lý vấn đề một cách logic. Với phương pháp nuôi dạy con này, trí não trẻ sẽ phát triển tốt, khả năng ghi nhớ lâu hơn, sự hiểu biết về sự vật, hiện tượng cũng sâu sắc hơn.

• Ưu điểm: Tạo sự hứng thú cho trẻ khi học thông qua nhiều giác quan cùng lúc giúp trẻ tăng khả năng nhận biết và ghi nhớ, tự tin, ham học hỏi, khám phá thế giới xung quanh. Nhờ đó nuôi dưỡng những kỹ năng sống tốt cho sau này như làm việc nhóm, tư duy logic…, tự tin, ham học hỏi và say mê khám phá thế giới mới lạ.

• Cách thức áp dụng: Các trò chơi tương tác, bài hát: Khi chơi đồ chơi, trẻ được cầm lên, sờ nắm - phát triển xúc giác; ngửi - phát triển khứu giác; lắc (nghe) - phát triển thính giác, đặc biệt còn có thể cắn (nếm) - phát triển vị giác. Với việc sử dụng kết hợp nhiều giác quan cùng lúc (từ 2 trở lên), thông tin mà trẻ tiếp nhận được từ đó sẽ mới mẻ và khách quan hơn, trẻ sẽ có cái nhìn sâu hơn về thế giới xung quanh.

• Độ tuổi phù hợp: Trẻ từ mầm non đến Đại học.

Phương pháp giáo dục theo sơ đồ tư duy

Sơ đồ tư duy là phương pháp dạy học sáng tạo được nghiên cứu bởi Tony Buzan dựa trên cơ sở phân tích vai trò, chức năng của não trái và não phải. Học sinh được tiếp cận với cách học này sẽ thấy việc học trở nên nhẹ nhàng, dễ hiểu, dễ nhớ, nhớ nhanh và nhớ sâu do tiềm năng của não bộ được huy động tối đa. 

• Ưu điểm: Sơ đồ tư duy là phương pháp giáo dục trực quan sinh động giúp học sinh có cái nhìn tổng thể, ghi nhớ dễ dàng và lâu hơn đồng thời tăng cường khả năng tư duy sáng tạo và lập kế hoạch học tập, làm việc khoa học. 

• Cách thức áp dụng: Sử dụng sơ đồ tư duy

• Độ tuổi phù hợp: Học sinh Phổ thông (Từ Tiểu học đến Đại học).

Phương pháp giáo dục Glenn Doman 

Glenn Doman hiện là phương pháp giáo dục phổ biến trên thế giới được sáng tạo và phát triển bởi giáo sư Glenn Doman cùng các cộng sự. Thông qua những tấm thẻ lật và công cụ vận động đi kèm để kích thích trí thông minh của trẻ, giúp trẻ ghi nhớ tốt hơn, kích hoạt khả năng tư duy logic một cách tự nhiên. Hiện tại, phương pháp này được ứng dụng trong rất nhiều phần mềm học tập cho trẻ đặc biệt là trong độ tuổi từ 0 - 6.

• Ưu điểm: Tập trung vào sự phát triển của não phải giúp trẻ có khả năng ghi nhớ nhanh, chính xác hình ảnh. Bên cạnh đó, khả năng phân tích, xử lý tư duy chính xác của não phải ở trẻ cũng dần tăng lên thông qua việc học và chơi cùng các tấm thẻ.

• Cách thức áp dụng: Sử dụng các tấm thẻ và công cụ vận động đi kèm (hình ảnh học liệu Flashcard, Dot card).

• Độ tuổi phù hợp: Trẻ từ 0 – 6 tuổi.

Phương pháp Glenn Domain giúp kích thích trí thông minh của trẻ

Nuôi dạy con theo phương pháp của người Do Thái

Các bà mẹ Do Thái luôn có bí quyết riêng trong việc dạy con theo phương pháp giáo dục sớm để con thông minh và phát triển toàn diện. Thay vì bao bọc, bảo vệ con, họ luôn để con được trải nghiệm, được sai và qua những lỗi sai để rút ra bài học . Đặc biệt, người Do Thái không bao giờ thỏa mãn quá mức, thỏa mãn tức thời hay thỏa mãn trước những vòi vĩnh vô lý của con. Họ cũng luôn dạy con đọc sách và làm việc nhà theo từng độ tuổi như một kỹ năng sinh tồn cần thiết. 

• Ưu điểm: Trong việc nuôi dạy con, người Do Thái chú trọng khuyến khích và để con tự làm mọi việc. Chính bởi vậy ngay từ bé trẻ đã rất thông minh và có tính độc lập, chủ động, tự tin. 

• Cách thức áp dụng: Để con tự do phát triển và tự làm mọi việc trong giới hạn theo từng độ tuổi.

• Độ tuổi phù hợp: Trẻ từ sơ sinh.

Phương pháp Reggio Emilia

Reggio Emilia là phương pháp nuôi dạy con dựa trên nguyên tắc lấy học sinh làm trung tâm. Trẻ được học từ các tình huống thực tế cùng với các chủ đề quen thuộc trong cuộc sống Với phương pháp này, cách biểu đạt và ý kiến cá nhân của trẻ được tôn trọng và khai thác tối đa nhờ đó góp phần giúp trẻ mạnh dạn, tự tin và sáng tạo hơn..

• Ưu điểm: Reggio Emilia tạo cho trẻ môi trường học tập mở với không gian tự chủ khám phá, được tìm tòi, đặt câu hỏi và tự đề xuất phương án giải quyết. Nhờ đó trẻ có nhiều cách suy nghĩ để giải quyết vấn đề cũng như thể hiện ngôn ngữ biểu hiện ở nhiều mức độ khác nhau. 

• Cách thức áp dụng: Lấy học sinh làm trung tâm của việc học. 

• Độ tuổi phù hợp: Trẻ từ 0 – 6 tuổi.

Nuôi dạy con theo phương pháp của người Thụy Điển

Đứng thứ 2 sau Đan Mạch trong số những quốc gia nuôi dạy trẻ tốt nhất thế giới theo bảng xếp hạng của U.S News & World Report năm 2020, Thuỵ Điển được biết đến với phương pháp nuôi dạy con “vừa đủ”. Đây là phương pháp khá độc và lạ nhưng mang lại hiệu quả bất ngờ, góp phần tạo nên thế hệ trẻ thông minh, độc lập từ khi còn rất nhỏ. 

• Ưu điểm: Cha mẹ tạo môi trường lành mạnh để con tự phát triển tư duy, tự do khám phá thế giới, cho con tự làm mọi việc từ nhỏ nhất trong khả năng (tự đi giày, tự mặc quần áo…). Cha mẹ để cho con tự vận động, tự đứng lên khi vấp ngã.

• Cách thức áp dụng: Nuôi dạy con “vừa đủ” (không quá nhiều, không quá ít): Để con tự hoàn thành việc của mình và không giúp dù con có nhờ; rèn cho con thói quen đi ngủ sớm (từ 7-8 h tối) để có thời gian cho riêng mình.

• Độ tuổi phù hợp: Từ trẻ sơ sinh.

Ba mẹ có thể áp dụng phương pháp nuôi con của người Thụy Điển cho trẻ sơ sinh

Trẻ phát triển toàn diện với phương pháp giáo dục Shichida

Bắt nguồn từ Nhật Bản, Shichida là chương trình giáo dục sớm cho trẻ được đặt theo tên người sáng lập (Giáo sư Makoto Shichida). Phương pháp này chú trọng vào 4 yếu tố (phát triển trí não, giáo dục tinh thần, giáo dục thể chất, giáo dục về dinh dưỡng) giúp tạo nên những đứa trẻ phát triển toàn diện. Phương pháp nuôi dạy con Shichida hiện đã và đang được áp dụng rộng rãi tại hơn 14 quốc gia trên thế giới.

• Ưu điểm: Giúp trẻ phát triển cân bằng 2 bán cầu não (tư duy logic ở não trái và phát triển cảm xúc ở não phải) kết hợp giáo dục tinh thần (giúp trẻ sống nhân văn ngay từ khi còn nhỏ), giáo dục thể chất với các bài tập phù hợp (để tạo nên những đứa trẻ khỏe mạnh), giáo dục dinh dưỡng - chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng hợp lý, tạo nền tảng cho cơ thể trẻ phát triển trong tương lai.

• Cách thức áp dụng: Kết hợp giáo dục tri thức và thể chất. 

• Độ tuổi phù hợp: Áp dụng cho trẻ từ 0 đến 6 tuổi.

Nuôi dạy con theo phương pháp của người Phần Lan

Nền giáo dục Phần Lan luôn được đánh giá cao về chất lượng và người Phần Lan có cách giáo dục con tuyệt vời. Trẻ em nước này được dạy cách tự lập từ nhỏ thông qua những hoạt động học tập, vui chơi thường ngày. Trong việc học trẻ cũng được khuyến khích tự giác mà không cần bố mẹ giám sát (trẻ vừa học vừa chơi trong không gian thoải mái mà không phải chịu bất cứ áp lực nào). Bên cạnh đó cha mẹ cũng đồng hành và trang bị cho con những kỹ năng cần thiết để sẵn sàng đương đầu với thử thách.

• Ưu điểm: Rèn cho trẻ kỹ năng độc lập, tự chủ, tự làm mọi việc. Cha mẹ không can thiệp vào việc học và chơi của con mà chỉ là người đồng hành, giúp con khám phá, tìm hiểu sở thích để khai thác năng lực của con.

• Cách thức áp dụng: Tạo điều kiện tối đa để trẻ phát huy năng lực. 

• Độ tuổi phù hợp: Trẻ từ sơ sinh.

Phương pháp nuôi dạy con HighScope

HighScope là một trong những phương pháp giáo dục sớm cho trẻ được áp dụng rộng rãi tại nhiều trường mầm non quốc tế. Phương pháp này hướng tới việc khơi gợi niềm đam mê học hỏi, tinh thần chủ động học tập, chủ động lựa chọn và làm theo kế hoạch, giúp trẻ tiếp thu tốt nhất có thể và hứng thú hơn khi học. Ba mẹ có thể tham khảo phương pháp này để áp dụng nuôi dạy con tại nhà

• Ưu điểm: Trong phương pháp giáo dục HighScope, người lớn chỉ đóng vai trò xác nhận lại kiến thức và giúp trẻ mở rộng ở các cấp độ tiếp theo. Trẻ tự xây dựng kho tàng kiến thức của riêng mình từ việc tương tác với thế giới xung quanh, từ đó chủ động trong việc học.

• Cách thức áp dụng: Cha mẹ/thầy cô là người hướng dẫn để trẻ tự khám phá năng lực tiềm ẩn của bản thân.

• Độ tuổi phù hợp: Trẻ mẫu giáo và tiểu học.

Ba mẹ hoặc thầy cô sẽ là người hướng dẫn để trẻ thực hiện

Phương pháp giáo dục 0 tuổi của Trung Quốc

Đã từ lâu nền giáo dục của Trung Quốc được nhiều người biết đến với “Phương án 0 tuổi” - Một công trình giáo dục được nghiên cứu bởi giáo sư Phùng Đức Toàn.  Phương pháp này đảm bảo đầy đủ các tiêu chí giáo dục, đặc biệt chú trọng đến việc phát hiện, bồi dưỡng những tài năng thiên bẩm của trẻ ngay từ khi sinh ra, đồng thời tạo điều kiện cho trẻ phát triển một cách toàn diện.

• Ưu điểm: Đây là phương pháp giáo dục mở với cách dạy linh hoạt, kết hợp học thông qua trò chơi. Nhờ đó trẻ thấy hứng thú với việc học mà không bị áp lực hay sợ hãi.

• Cách thức áp dụng: Áp dụng cách dạy linh hoạt, chơi mà học, học mà chơi.

• Độ tuổi phù hợp: Trẻ từ 0 đến 6 tuổi.

Lưu ý khi áp dụng các phương pháp nuôi dạy con

Mỗi phương pháp nuôi dạy con đều có những đặc điểm và lợi thế riêng. Tùy theo mục tiêu cũng như điều kiện riêng biệt, cha mẹ sẽ chọn phương pháp phù hợp nhất để giáo dục con. Dù áp dụng theo bất cứ phương pháp nào thì cha mẹ cũng cần lưu ý:

• Chọn phương pháp phù hợp với lứa tuổi, tâm sinh lý cũng như cá tính của trẻ: Mỗi trẻ là một cá thể riêng biệt nên cha mẹ cần tôn trọng sở thích, thế mạnh của con để chọn phương pháp phù hợp, giúp con vui vẻ, hứng thú và hợp tác khi học.

• Kiên định vào lựa chọn của mình: Dù áp dụng bất cứ phương pháp nuôi dạy con nào cha mẹ cũng nên tự tin vào chính mình và không nên dao động trước những ý kiến khen chê của người khác.

• Luôn học hỏi và rút kinh nghiệm: Dù kiên định theo phương pháp giáo dục mà mình lựa chọn nhưng trong quá trình dạy cha mẹ vẫn có thể mắc sắc lầm. Không nên quá cứng nhắc mà hãy tìm hiểu kỹ, rút kinh nghiệm thực tế để tìm ra cách nuôi dạy con phù hợp nhất.

• Kiên nhẫn với con: Nuôi dạy con là cả một chặng đường dài đòi hỏi cha mẹ phải kiên nhẫn và tin tưởng ở con, giúp con đạt được “trái ngọt” vô giá.

• Là tấm gương tốt để con noi theo: Cha mẹ là người thầy đầu tiên của con, khi còn nhỏ con có xu hướng bắt chước hành động, lời nói cũng như thói quen của những người xung quanh, Vì vậy ba mẹ cần có lối sống văn minh là tấm gương cho con noi theo 

• Khích lệ, động viên con thay vì ép buộc: Trong các phương pháp nuôi con hiện đại ngày nay, một trong những điều cấm kỵ mà cha mẹ nên tránh là không nên áp đặt, ép buộc điều mà trẻ không thích. Thay vào đó, cha mẹ hãy tìm hiểu tính cách của con để có cách ứng xử linh hoạt và giải thích cho trẻ hiểu khi trẻ mắc sai lầm. Mặt khác, cũng cần khích lệ động viên khi con làm đúng, làm được việc tốt.

Làm thế nào chọn được phương pháp nuôi dạy con phù hợp để nuôi dạy một đứa trẻ lớn lên khỏe mạnh và tài giỏi là điều không hề dễ. Thế nhưng nếu biết tuân thủ các nguyên tắc trên để chọn lựa kết hợp áp dụng linh hoạt những phương pháp dựa theo cá tính, sở thích cũng như năng lực của trẻ cha mẹ sẽ thấy việc nuôi dạy con trở nên đơn giản và nhẹ nhàng hơn rất nhiều.